Wat open data voor gemeenten kan betekenen

Lokale overheid is steeds meer bezig met open data. Zo is de VNG, een overkoepelende organisatie, de aanjager om gemeenten te helpen bij het beschikbaar stellen van informatie aan burgers en ondernemers. Maar wat is open data eigenlijk en welk belang hebben gemeenten erbij? En wat is het verschil met open source?
 

Verschil tussen open data en open source

Open data verwijst naar informatie die voor iedereen toegankelijk is, zonder restricties op het gebruik ervan, terwijl open source betrekking heeft op softwarecode die vrij beschikbaar is, waardoor gebruikers het kunnen bekijken, aanpassen en verspreiden. Met andere woorden, open data gaat over toegankelijkheid van informatie, terwijl open source betrekking heeft op toegang tot de broncode van software. Door afzonderlijk in te zoomen op beiden worden de verschillen nog duidelijker.
 

Informatie voor iedereen

Dankzij open data is het eenvoudiger om diensten te ontwikkelen met nieuwe mogelijkheden, wat een aantal voordelen met zich meebrengt. Het hergebruiken van data van de overheid maakt de overheid transparanter (door bv. begrotingen en informatie over aankopen openbaar te maken). Daarnaast stimuleert het economische en maatschappelijke vernieuwing en de ontwikkeling van apps en informatiediensten.

Open data is informatie die vrij beschikbaar is voor iedereen om te gebruiken. Het heeft de volgende kenmerken:

• Het is openbaar volgens de Wet open overheid
• Het is vrij van auteursrechten of andere rechten van derden
• Het wordt gefinancierd met publieke middelen voor de uitvoering van een specifieke taak
• Het is in een computerleesbaar formaat beschikbaar
• De informatie kan worden gebruikt zonder beperkingen of kosten

De overheid streeft er ook steeds vaker naar om gegevens beschikbaar te stellen als open data, tenzij er goede redenen zijn om dit niet te doen. Zo worden de gegevens van het KNMI onder andere gebruikt door websites als Buienradar. Andere overheidsorganisaties, zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek, de Kiesraad en het Kadaster, delen ook hun gegevens. Op de website Data.overheid.nl zijn meer dan 20.000 datasets van de overheid te vinden.

Op lokaal niveau heeft de gemeente Rotterdam een online platform beschikbaar gesteld met verschillende datasets en thema’s. Het idee is dat deze database de komende jaren groeit, waardoor zowel burgers als ondernemers de kans krijgen om gemakkelijk informatie op te vragen of te gebruiken voor hun eigen doeleinden.

Samen software ontwikkelen

Open source software is gebaseerd op principes van samenwerking en openheid. In plaats van dat de code achter een programma wordt afgeschermd, wordt deze juist gedeeld met de wereld. Dit biedt ontwikkelaars de mogelijkheid om de software te verbeteren, fouten op te sporen en nieuwe functies toe te voegen, wat resulteert in een continue evolutie en verbetering van de software.

Voor de overheid kan open source software een krachtig hulpmiddel zijn om de dienstverlening aan burgers te verbeteren. Door gebruik te maken van open source oplossingen kan ze kosten besparen, maatwerkoplossingen ontwikkelen die aansluiten bij specifieke behoeften en profiteren van de collectieve kennis en expertise van de wereldwijde open source gemeenschap. Een prachtig voorbeeld hiervan is DigID, waarvan de broncode in 2023 open source is gemaakt. Ook de CoronaMelder-app, ontwikkeld met open source technologie, is een treffend voorbeeld van hoe samenwerking tussen overheden, ontwikkelaars en de gemeenschap kan leiden tot innovatieve oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen.

Kortom, open data en source bieden de overheid een scala aan voordelen, variërend van transparantie en innovatie tot kostenbesparing en veiligheid. Door ‘open’ principes te omarmen, kan de overheid haar dienstverlening en imago op het gebied betrouwbaarheid en efficiëntie verbeteren.

Wil jij een bijdrage leveren om de dienstverlening op IT-gebied van lokale overheden te verbeteren? Bekijk de meest recente opdrachten en vacatures in ons overzicht.

Foto door Daria Nepriakhina via Unsplash